Lees hier de recensie van mijn biografie van Jef Last van Patrick Bassant, schrijver van de levendige roman De vlinder in de inktpot (2020) over de Spaanse Burgeroorlog, waarin Jef Last ook nog een rol speelt. Een hartelijke mailwisseling tussen ons volgde.
Twee interviews
Yvonne Scholten schreef voor de Stichting Spanje 1936-1939 een prachtige stuk: ‘Rudi Wester sleept je op boeiende wijze mee in het leven van Last – en daarmee ook in driekwart eeuw Nederlandse en internationale geschiedenis.’
Paul Hofman interviewde me voor de Gaykrant.
Egbert Hartman
Vertaler, Ruslandkenner en fotograaf Egbert Hartman schreef een mooi stuk over de biografie waarin hij zijn moeder, die een school- en studievriendin was Jefs dochter Femke, herinnert.
Jan de Boer
Jan de Boer, een Nederlands dichter die in Zuid-Frankrijk woont en getrouwd is met een Française van Spaanse afkomst, schreef een enthousiaste recensie, verweven met zijn eigen ervaringen. De recensie zal worden geplaatst in Civis Mundi, een tijdschrift voor intellectuele discussies over maatschappelijke vraagstukken.
Anton de Kom
Ingezonden brief in Het Parool van 3 maart:
Dat was een mooie recensie van Hans Renders over mijn biografie van Jef Last, Bestaat er een raarder leven dan het mijne? (Het Parool, 27 februari). Alleen wil ik één ding graag rechtzetten wat betreft de kwestie Anton de Kom en Jef Last.
Renders schrijft dat ik mijn vingers ‘kennelijk niet heb willen branden aan het verhaal dat Jef Last flink heeft meegeschreven aan Wij slaven van Suriname van Anton de Kom.’
Dat is niet juist. Ik maak heel duidelijk dat Last en De Kom als vrienden samen werkten aan de eerste versie van Wij slaven in 1931. Vervolgens heeft De Kom geheel alleen de tweede, en definitieve, versie geschreven, uitgegeven in 1934. Last heeft deze versie nooit gezien (alweer druk met andere zaken), vandaar dat hij dacht dat hij samen met De Kom de definitieve uitgave had geschreven.
Dat was een – zeer slordig – misverstand van de kant van Last. Hetzelfde concluderen ook de biografen van Anton de Kom.
Last en De Kom zijn vrienden gebleven. De Kom was medewerker van het illegale De Vonk, waarvan Last redacteur was, tot hij in 1944 in concentratiekampen belandde. Hij heeft het succes van zijn indrukwekkende Wij slaven van Suriname dus niet mee mogen maken.
Nog meer aandacht
De kranten blijven schrijven over mijn Jef Last-biografie.
Elma Drayer leidt haar bespreking in de Volkskrant in met ‘Nu hoor je zijn naam zelden meer, maar bij leven was veelschrijver en verzetsman Jef Last wereldberoemd in Nederland. Van de vele draden in zijn kloeke biografie is Lasts politieke werdegang het interessantste.’
Op het Biografieportaal deelt Ernst Bruinsma een mooi compliment uit: ‘Rudi Wester nodigt in deze uiterst leesbare en liefdevolle biografie haar lezers nadrukkelijk uit tot een hernieuwde kennismaking met het werk van Jef Last.’
Op zijn blog We'll always have Paris noemt Raymond van de Boogaard Bestaat er een raarder leven dan het mijne? een ‘alleraardigste’ biografie.
Nederlands Dagblad noemt mijn boek een ‘goed geschreven en uitstekend gedocumenteerde biografie’
In Trouw noemt Paul van der Steen Bestaat er een raarder leven dan het mijne ‘een boeiend boek over de levenslange zoektocht van schrijver Jef Last naar liefde en rechtvaardigheid.’
Marijn Kruk besprak mijn boek voor De Groene Amsterdammer:
Veel aandacht
De afgelopen weken was er veel aandacht voor de biografie die ik over Jef Last schreef.
Jos Palm noemt mijn boek over Jef Last in zijn recensie in NRC op 12 februari ‘een zeer prettige biografie’:
Elseviers Weekblad publiceerde een voorpublicatie in het nummer van 23 januari:
In zijn recensie in Leeuwarder Courant van 5 februari schrijft Hans van der Heijde onder andere: ‘een rijk boek waarmee de lezer zich in een storm begeeft’.
Op zaterdag 30 januari was ik te gast in de radio-uitzending van Nieuwsweekend, met Mieke van der Weij en Peter de Bie. Bij de recensie die aan deze uitzending voorafgaat moet wel worden opgemerkt dat Jef en Ida Last-ter Haar in 1938 niet uit elkaar gingen omdat Jef Last op mannen viel – dat heeft Ida altijd geweten en getolereerd-, maar omdat Last zijn Nederlanderschap had verloren door in de Spaanse Burgeroorlog te strijden tegen het fascisme. Ook echtgenote Ida verloor daardoor automatisch haar Nederlanderschap. Alleen omdat zij met haar kindercircus de Vrolijke Brigade wilde optreden in het buitenland, scheidde ze van Jef Last. In 1946 hertrouwden zij en ze bleven tot Jefs dood in 1972 bij elkaar. Luister de uitzending terug.
Verschenen
Eindelijk! Mijn biografie over Jef Last, Bestaat er een raarder leven dan het mijne? Jef Last 1898-1972, ligt vanaf dinsdag 19 januari 2021 in de boekwinkel. Slechts € 34,99 voor 560 pagina’s over Nederlands letterkundige vechtjas nummer één, altijd de vrijheid en gerechtigheid toegedaan. Je kunt de biografie bij je lokale boekwinkel bestellen, die hem vast wel komt brengen. En anders via Libris.nl, die ook met lokale boekwinkels werkt en gratis verzendt. Met Jef Last is er never a dull moment, en hij loodst je ongemerkt de verlengde lockdown door!
Ingeleverd!
Op 16 september heb ik de definitieve tekst van mijn biografie over Jef Last (1898- 1972) ingeleverd bij uitgeverij Prometheus. Het zijn ruim 500 bladzijden, inclusief een uitgebreide bibliografie en Inleiding. De 31 afbeeldingen, van bijzondere foto’s tot Chinese visitekaartjes van Jef Last, zullen bij de tekst komen te staan, zodat het manuscript ongetwijfeld nog wat dikker wordt. Namenregister plus een register van waar wat over de ruim honderd boeken en boekjes van Jef wordt gezegd of welke andere werken worden geciteerd, vervolmaken het geheel. De publicatie van Bestaat er een raarder leven dan het mijne?, de biografie van Jef Last, zal in januari 2021 zijn. De exacte datum zal ik zo spoedig mogelijk bekend maken.
Jef Last had wél de morele moed
Sterk stuk, Morele steun, mooie carrières van Daniela Hooghiemstra in VK (12 november), vooral over de misplaatste lof voor de Culturele Revolutie van Mao Zedong van enkele Nederlandse wetenschappers en filmers. Maar er was ook een Nederlandse sinoloog die wél zei dat er in het China van Mao ‘een inquisitie-terreur’ heerste: Jef Last (1898-1972), het onderwerp van mijn biografie die in januari 2021 bij uitgeverij Prometheus verschijnt.
Last, die in 1957 aan de Universiteit van Hamburg cum laude promoveerde op de Chinese schrijver en filosoof Lu Hsün, had al in 1951 (!) in zijn toekomstroman De rode en de witte Lotus voorspeld dat Mao Zedong zou worden geëlimineerd en er een breuk zou ontstaan tussen Rusland en China. Tientallen boeken, met als hoogtepunt Vuurwerk achter de Chinese muur (1970), en artikelen schreef hij over China, alle gebaseerd op feiten en historische bronnen.
Hij trapte niet in de officiële propagandaleugens over de Culturele Revolutie, als ex-communist had hij die maar al te goed leren doorzien. Toen hij in 1963 even aan wal mocht in de havenstad Hsin Kang constateerde hij dat ‘er van de grote beloftes niets terecht gekomen was. Men wilde een grote sprong voorwaarts maken, en het liep uit op twee sprongetjes naar achter’. Nee, geen mooie carrière voor de sinoloog Jef Last. Wel morele moed om tegen de in Nederland heersende juichstemming over het China van Mao in te gaan, in woord en geschrift.